پترولوژی پریدوتیت های گوشته و سنگ های ولکانیک آمیزه افیولیتی سورک (استان یزد)

افیولیت ملانژ سورک به صورت نواری باریک و کم ارتفاع، با عرض متوسط چند صد متر در غرب استان یزد قرار دارد و از لحاظ زمین شناسی در حاشیه جنوب غربی زون ایران مرکزی و در امتداد گسل و نوار افیولیتی نائین - دهشیر - بافت واقع شده است. واحد های سنگی مورد بررسی این افیولیت ملانژ شامل پریدوتیت های گوشته و سنگ های ولکانیک آن می باشند. واحد اصلی پریدوتیت های این منطقه هارزبورگیت است و پس از آن لرزولیت و دونیت های سرپانتینی و لیستونیتی شده قرار دارند. لرزولیت های این پریدوتیت ها دارای کانی های اصلی الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و کانی های فرعی کروم اسپینل و آمفیبول هستند. الیوین به وفور در حاشیه های خلیجی ارتوپیروکسن ها مشاهده می شود. آنالیز نقطه ای پنج کانی فوق در لرزولیت ها نشان می دهد که ترکیب الیوین ها فورستریت، ارتوپیروکسن ها انستاتیت، کلینوپیروکسن ها دیوپسید و آمفیبول ها پارگاسیت می باشد. مقدار cr# کروم اسپینل ها از لرزولیت به سمت دونیت افزایش می یابد. بررسی های سنگ نگاری و نتایج دما و فشار سنجی کلینوپیروکسن پریدوتیت ها گویای رخساره اسپینل لرزولیت می باشد. شواهد صحرایی، سنگ نگاری و شیمی کانی های پریدوتیت ها همگی نشان دهنده نقش واکنش مذاب / پریدوتیت گوشته در تشکیل پریدوتیت های این افیولیت ملانژ در یک محیط بالای زون فرورانش است. انجام این واکنش ها تا حدی است که پس از ذوب کلینوپیروکسن ها، ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن ها شروع شده و باعث تشکیل الیوین های جایگزینی و مذاب غنی از sio2 می گردد. ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن ها باعث تشکیل دونیت های جایگزینی، افزایش sio2 مذاب صعود کننده و وارد شدن آن به محدوده پایداری کروم اسپینل شده و کروم اسپینل های با cr# بالا تشکیل می شوند. مذاب باقیمانده، که غنی از sio2 می باشد در نهایت سنگ های ولکانیک اسیدی را در این افیولیت ملانژ تشکیل داده است. بررسی های سنگ نگاری، شیمی کانی ها و شیمی سنگ کل نمونه های ولکانیک این افیولیت ملانژ نشان می دهند که این سنگ ها به طور عمده داسیت می باشند. در نمودار های عنکبوتی این سنگ ها تهی شدگی از عناصر nb و ti وجود دارد که نشان دهنده تاثیرصفحه اقیانوسی فرورونده بر ماگمای تشکیل دهنده این سنگ ها است. روند نمودار های rees بهنجار شده به کندریت در این سنگ ها گویای روند تولئیتی آن هاست. بررسی ها نشان می دهند که افیولیت ملانژ سورک نیز همانند دیگر افیولیت های نوار افیولیتی نائین – بافت، در زمره افیولیت های hot بالای زون فرورانش (پشت کمان) محسوب شود.